Co jeść przy SIBO? Przewodnik po diecie i produktach dozwolonych

Dieta przy SIBO to nie tylko eliminacja niektórych produktów, lecz także świadome komponowanie posiłków, które wspierają równowagę jelitową. Poniższy przewodnik przedstawia zasady żywieniowe, listy produktów oraz protokoły dietetyczne stosowane w terapii SIBO w 2025 roku. Dzięki praktycznym wskazówkom wprowadzisz zmiany, które mogą złagodzić dolegliwości i poprawić komfort życia.

Czym jest SIBO?

SIBO (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth) oznacza nadmierne namnażanie bakterii w jelicie cienkim, prowadzące do dysbiozy. Przyczyną mogą być zaburzenia motoryki jelit, niewłaściwe wydzielanie kwasu solnego czy przebyte operacje w obrębie przewodu pokarmowego. Objawy takiej dysbiozy to wzdęcia, bóle brzucha, biegunki lub zaparcia oraz uczucie przelewania.

Dlaczego dieta ma znaczenie przy SIBO?

Proces fermentacji w jelicie cienkim powoduje wytwarzanie gazów, które rozciągają ściany przewodu pokarmowego. Im więcej łatwo fermentujących węglowodanów, tym silniejsze objawy. Ograniczenie specyficznych grup węglowodanów pozwala zmniejszyć produkcję wodoru, metanu i siarkowodoru, co przekłada się na ulgę dla pacjenta.

Dieta stanowi istotne wsparcie terapii farmakologicznej – pozwala zredukować ryzyko nawrotu SIBO po zakończeniu antybiotykoterapii. Ponadto odpowiednio skomponowany jadłospis dostarcza niezbędnych białek, tłuszczów i witamin, zapobiegając niedoborom. Regularne posiłki i przerwy min. 3–4 godziny sprzyjają prawidłowej perystaltyce.

Jak stosować dietę low FODMAP?

Model low FODMAP opiera się na eliminacji łatwo fermentujących węglowodanów i odbywa się w trzech etapach:

Faza eliminacyjna

Trwa zwykle od 4 do 6 tygodni, podczas których z jadłospisu wyklucza się oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy oraz poliole. Celem jest ograniczenie procesu fermentacji i zmniejszenie dolegliwości. W tej fazie pacjent testuje, czy objawy ustępują po ograniczeniu specyficznych składników.

W trakcie eliminacji warto zwrócić uwagę na dokładne czytanie etykiet, ponieważ producenci dodają poliole czy fruktany do wielu gotowych produktów. Faza ta służy ułatwieniu diagnozy indywidualnej tolerancji na poszczególne grupy FODMAP.

Faza prowokacji (test tolerancji)

W drugim etapie dietetyk wprowadza pojedynczo grupy FODMAP, np. laktozę lub fruktozę, obserwując reakcję organizmu. Pozwala to określić, które węglowodany pacjent toleruje, a które nasilają objawy. Test prowokacji trwa zazwyczaj kilka tygodni i wymaga prowadzenia szczegółowego dzienniczka żywieniowego.

Stopniowe wprowadzanie produktów pomaga ustalić indywidualny profil tolerancji i zapobiega nadmiernym ograniczeniom w diecie. To także moment, w którym można ocenić wpływ określonych warzyw czy owoców na samopoczucie.

Faza personalizacji

Na podstawie wyników testów ustala się długoterminowy jadłospis, ograniczając jedynie te FODMAP, które wywołują dolegliwości. Celem jest maksymalne urozmaicenie diety przy minimalnym ryzyku nawrotu objawów. W praktyce nie oznacza to trwałej eliminacji wszystkich FODMAP, lecz selektywne włączanie tolerowanych produktów.

Personalizacja diety wspiera zdrową mikrobiotę jelit i pozwala uniknąć niedoborów. Dzięki temu pacjent może wrócić do większej różnorodności smaków, nie narażając się na uciążliwe objawy.

Skuteczność diety low FODMAP w łagodzeniu objawów SIBO może sięgać nawet 75% przy prawidłowym wdrożeniu i nadzorze dietetycznym.

Jakie produkty spożywać na diecie SIBO?

W terapii SIBO warto sięgać po składniki, które nie stanowią pożywki dla nadmiernie namnażających się bakterii. Dobrze zbilansowany jadłospis powinien zawierać odpowiednie białka, tłuszcze i warzywa o niskiej zawartości FODMAP. Poniższa lista przedstawia najważniejsze grupy produktów dozwolonych przy SIBO:

• chude mięso i drób (np. pierś z kurczaka, indyk),
• ryby morskie (łosoś, dorsz, tuńczyk),
• jaja kurze,
• warzywa o niskiej zawartości FODMAP (marchew, cukinia, ogórek, papryka, szpinak),
• owoce niskofermentujące (truskawki, maliny, kiwi, cytrusy),
• produkty zbożowe bezglutenowe (ryż, komosa ryżowa, gryka, proso),
• nabiał bez laktozy i sery długo dojrzewające,
• zdrowe tłuszcze (oliwa z oliwek, olej kokosowy, awokado).

Jakie produkty unikać przy SIBO?

Aby ograniczyć fermentację w jelicie cienkim i zmniejszyć dolegliwości, należy czasowo wyeliminować grupę pokarmów, które sprzyjają nadmiernemu namnażaniu bakterii. Do najczęściej niewskazanych produktów należą:

• warzywa fermentujące (cebula, czosnek, szparagi, kalafior, brokuły),
• owoce o wysokiej zawartości fruktozy i polioli (jabłka, gruszki, śliwki, mango, owoce suszone),
• rośliny strączkowe (fasola, soczewica, ciecierzyca),
• produkty z pszenicy, żyta i jęczmienia (chleb, makaron, płatki),
• nabiał zawierający laktozę (mleko krowie, jogurt, lody),
• słodziki typu sorbitol, mannitol, ksylitol,
• napoje gazowane i słodzone soki owocowe,
• alkohol (wino, piwo, napoje słodzone alkoholem).

Inne protokoły żywieniowe przy SIBO

Oprócz diety low FODMAP stosuje się również protokoły oparte na ograniczeniu specyficznych węglowodanów bądź regeneracji jelita. Najpopularniejsze to dieta SCD i GAPS.

Dieta SCD

Dieta SCD (Specific Carbohydrate Diet) zakłada eliminację cukrów złożonych, czyli skrobi i disacharydów, pozostawiając w jadłospisie wyłącznie monosacharydy. W praktyce eliminuje produkty wysokoprzetworzone, owoce o dużej zawartości sacharozy oraz większość zbóż.

Badania wskazują, że efekty diety SCD w redukcji objawów są umiarkowane, a ryzyko niedoborów kwasu foliowego czy żelaza wymaga ścisłej współpracy z dietetykiem.

Dieta GAPS

Dieta GAPS (Gut and Psychology Syndrome) bazuje na SCD z dodatkowymi ograniczeniami. Wyklucza zboża, cukry, nabiał (oprócz fermentowanych produktów) oraz warzywa skrobiowe. Podstawą jadłospisu są długo gotowane buliony i tłuszcze odzwierzęce.

Pomimo licznych emocji wokół twórczyni protokołu, dr Natashy Campbell-McBride, brak jest rzetelnych danych potwierdzających skuteczność GAPS w SIBO. Dieta wymaga ostrożności ze względu na niską zawartość błonnika i witaminy C.

Dieta SCD i GAPS mogą wspomagać leczenie SIBO, jednak ich restrykcyjny charakter wymaga konsultacji z lekarzem i dietetykiem.

Przykładowy jadłospis na jednym dniu

Poniższy plan żywieniowy ilustruje sposób komponowania posiłków podczas diety low FODMAP. Przed zastosowaniem warto skonsultować się ze specjalistą:

• Śniadanie: omlet z dwóch jaj na maśle klarowanym, z cukinią i świeżymi ziołami, herbata miętowa.
• II śniadanie: jogurt bez laktozy z malinami i migdałami.
• Obiad: pieczony filet z dorsza z oliwą z oliwek, surówka z marchwi i ogórka, porcja komosy ryżowej.
• Podwieczorek: kilka plastrów sera pleśniowego, mandarynka.
• Kolacja: grillowana pierś z kurczaka z rukolą, pieczone bataty.

Co warto zapamietać?:

• SIBO to nadmierne namnażanie bakterii w jelicie cienkim, prowadzące do objawów takich jak wzdęcia, bóle brzucha i zaburzenia wypróżnień.
• Dieta low FODMAP składa się z trzech faz: eliminacyjnej (4-6 tygodni), prowokacji (test tolerancji) oraz personalizacji, co pozwala na indywidualne dostosowanie jadłospisu.
• Skuteczność diety low FODMAP w łagodzeniu objawów SIBO może wynosić nawet 75% przy odpowiednim wdrożeniu i nadzorze dietetycznym.
• Dozwolone produkty to m.in. chude mięso, ryby, jaja, warzywa i owoce o niskiej zawartości FODMAP oraz zdrowe tłuszcze; należy unikać m.in. warzyw fermentujących, owoców o wysokiej fruktozie oraz nabiału zawierającego laktozę.
• Inne protokoły, takie jak dieta SCD i GAPS, mogą wspomagać leczenie SIBO, ale wymagają konsultacji z lekarzem i dietetykiem ze względu na ryzyko niedoborów.