Jelitówka w ciąży, znana także jako grypa żołądkowa, wymaga przede wszystkim uwagi na nawodnienie i dietę. W artykule przedstawiamy najważniejsze informacje o przyczynach, objawach i metodach leczenia tej dolegliwości. Dowiesz się także, kiedy konieczna jest konsultacja lekarska.
Co to jest jelitówka w ciąży?
Jelitówka, w medycynie określana jako wirusowe zapalenie żołądka i jelit, wywoływana jest przez patogeny takie jak rotawirusy, norowirusy czy sapowirusy. Charakteryzuje się nagłym początkiem dolegliwości żołądkowo-jelitowych, bez ryzyka bezpośredniego zakażenia płodu. Wirusy przenoszą się drogą pokarmową, kropelkową oraz przez kontakt z zanieczyszczonymi powierzchniami.
Okres inkubacji zwykle trwa do kilkudziesięciu godzin. U ciężarnych może on się nieznacznie wydłużyć z uwagi na zmiany immunologiczne towarzyszące ciąży, a także osłabioną naturalną odporność. Większość objawów ustępuje samoistnie po 2–3 dniach, ale odwodnienie może wydłużyć okres rekonwalescencji.
Choć wirusy jelitówki nie przenikają przez łożysko, odwodnienie matki niesie istotne ryzyko przedwczesnego porodu i zaburzeń przepływu krwi przez łożysko.
Jakie są najczęstsze objawy?
Typowy przebieg obejmuje dolegliwości żołądkowo-jelitowe, a ich nasilenie może zaskoczyć kobiety w ciąży. Objawy pojawiają się zazwyczaj po pierwszym dniu i osiągają szczyt w kolejnej dobie.
- gwałtowne bóle brzucha,
- częste wymioty,
- biegunka – co najmniej trzy płynne stolce na dobę,
- osłabienie, zimne poty,
- możliwa gorączka do 38–39 °C.
Jak odróżnić jelitówkę od porannych nudności?
W pierwszym trymestrze ciężarne często doświadczają nudności nawet bez infekcji. W przypadku jelitówki dolegliwości są nagle intensywne, obejmują biegunkę i wielokrotne wymioty oraz mogą towarzyszyć im biegunka i gorączka.
Przebieg grypy żołądkowej zwykle nie trwa dłużej niż 60–70 godzin, natomiast objawy związane wyłącznie z ciążą narastają stopniowo i utrzymują się przewlekle.
Jak utrzymać właściwe nawodnienie – metody i rozwiązania?
Nawadnianie jest najważniejszym elementem leczenia. Odpowiednia podaż płynów zapobiega hipowolemii i utracie elektrolitów, a przede wszystkim chroni prawidłowe krążenie przez łożysko.
- czysta woda – minimum 2–2,5 litra dziennie,
- roztwory elektrolitowe o osmolarności 200–240 mOsm/l,
- napary z rumianku i mięty – łagodzą skurcze,
- lekko osłodzone kompoty z suszonych owoców.
Jakie elektrolity wybrać?
| Produkt | Skład | Smak |
|---|---|---|
| Electrolity Labor | Na, K, Cl, glukoza | pomarańczowy |
| Gastrolit | Na, K, Cl, glukoza | cytrynowy |
| Orsalit | Na, K, HCO₃, glukoza | truskawkowy |
Dlaczego glukoza jest istotna?
Glukoza zwiększa efektywność wchłaniania sodu i wody w jelicie cienkim, co pozwala szybciej przywrócić właściwe nawodnienie komórek. Brak cukru w roztworze obniża skuteczność terapii.
Wybierając płyny, zwróć uwagę na informację o zawartości glukozy i jonów mineralnych. Zbyt niska osmolarność osłabia mechanizm absorpcji sodu.
Co jeść mając jelitówkę w ciąży?
W sytuacji utraty apetytu stosuj lekkostrawne posiłki w małych porcjach. Pierwsze dania wprowadź po 3–4 godzinach od ustąpienia wymiotów.
- kleik ryżowy z bananem,
- gotowane ziemniaki i białe pieczywo,
- chude mięso z warzywami gotowanymi na parze,
- chude buliony i przecierane zupy warzywne.
Jakich produktów unikać?
Podczas grypy żołądkowej warto zrezygnować z ciężkostrawnych potraw, które mogą nasilać perystaltykę jelit i prowokować kolejne wymioty czy biegunkę.
- mleko i przetwory mleczne,
- smażone potrawy oraz tłuszcze zwierzęce,
- owoce cytrusowe i napoje gazowane,
- jajka i produkty o wysokim stopniu przetworzenia.
Jakie leki są dozwolone w ciąży?
Farmakoterapia jelitówki polega na łagodzeniu objawów, nie na zwalczaniu wirusa. W ciąży wybieraj preparaty o najdłuższym profilu bezpieczeństwa.
- paracetamol – jedyny lek przeciwgorączkowy,
- diosmektyt (Smecta) – adsorpcyjne działanie osłaniające błonę śluzową jelit,
- probiotyki z Saccharomyces boulardii lub Lactobacillus rhamnosus GG,
- unikać loperamidu i węgla aktywnego bez konsultacji z lekarzem.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
W większości przypadków jelitówka ustępuje w ciągu trzech dni przy odpowiednim nawadnianiu. Natomiast niektóre objawy wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.
Jeśli nie przyjmuje Pani doustnie płynów lub pojawiają się objawy zaburzeń świadomości, proszę niezwłocznie zgłosić się na izbę przyjęć.
- utrzymujące się ponad 48 godzin wymioty,
- krew lub śluz w stolcu,
- wysoka gorączka nieustępująca po paracetamolu,
- zawroty głowy, omdlenia, suchość skóry,
- skurcze macicy lub objawy przedwczesnego porodu.
Jak rozpoznać zagrożenie przedwczesnym porodem?
Ból w dole brzucha, twardnienie macicy oraz obfite, wodniste biegunki mogą choćby częściowo odpowiadać za stymulację skurczów. W zaawansowanej ciąży każdy niepokojący sygnał warto skonsultować.
Internista oceni, czy potrzeba interwencji szpitalnej, w tym dożylnego nawadniania, które w razie groźnego odwodnienia jest jedyną skuteczną metodą ratowania zdrowia matki i dziecka.
Jak zapobiegać jelitówce w ciąży?
Profilaktyka opiera się na rygorystycznej higienie i uważnym wyborze produktów spożywczych. Dbanie o środki ostrożności znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania.
- mycie rąk po każdym kontakcie z osobą chorą,
- dezynfekcja powierzchni i przedmiotów w otoczeniu,
- dokładne mycie warzyw i owoców,
- unikanie niepasteryzowanego mleka i surowych jaj,
- przechowywanie mięsa w odpowiednich warunkach termicznych,
- sięgnięcie po wodę butelkowaną, gdy nie ma pewności co do jakości kranówki.
Co warto zapamietać?:
- Jelitówka w ciąży, wywołana przez wirusy, nie zagraża płodowi, ale odwodnienie matki może prowadzić do poważnych komplikacji.
- Typowe objawy to: gwałtowne bóle brzucha, wymioty, biegunka (min. 3 płynne stolce dziennie), osłabienie i gorączka do 39 °C.
- Kluczowe jest nawodnienie: minimum 2–2,5 litra wody dziennie oraz roztwory elektrolitowe o osmolarności 200–240 mOsm/l.
- W diecie należy unikać ciężkostrawnych potraw, a zaleca się lekkostrawne posiłki w małych porcjach, takie jak kleik ryżowy czy gotowane ziemniaki.
- Natychmiastowa konsultacja lekarska jest konieczna w przypadku: utrzymujących się wymiotów powyżej 48 godzin, krwi w stolcu, wysokiej gorączki oraz objawów odwodnienia.
